Словари → Этимологический словарь азербайджанского языка

DƏMƏŞQ POLADI

İslamı qəbul etdikdən sonra ərəblər 613-cü ildə yaşadıqları geniş və quraq yarımadanın sərhədlərini aşmış, 636-cı ildə isə Dəməşqi tutmuşlar. Şəhər, demək olar ki, yüz il ərzində ərazisi Qərbi Asiyadan Şimali Afrikaya qədər uzanan nəhəng ərəb imperiyasının paytaxtı olmuşdur.

Əhl-səliblər 1100-cü ildə Dəməşqdə olmuş, sonralar da şəhərin yaxınlığından keçmişdilər. Onlar bu şəhərin mədəniyyətinin özlərinin mənsub olduqları, kifayət qədər kobud Qərb mədəniyyətindən qat-qat üstün olduğunu öz gözləri ilə görə bilmişdilər. Onlar bu mədəniyyətin məhsullarını Qərbə gətirdilər. Qərb isə gördüklərindən donub-qaldı. Belə möcüzələrdən biri isə üzərində fiqurlar toxunmuş ipək parçalar idi. Bu parçaları dərhal Dəməşq parçaları adlandırdılar. Sonralar materialından asılı olmayaraq üzərində bu cür toxuma fiqurlar olan bütün parçalar belə adlanırdı.

Dəməşqdə qılıncın tiyəsini elə düzəldirdilər ki, poladın üzərində girintili-çıxıntılı xətlərdən ibarət naxışlar görünürdü. Bu poladı Dəməşq poladı, naxışlı xətləri isə dəməşsena (damascene) adlandırdılar. (Ayzek Azimov. Sözlərin tarixi)

#dəmir #tilişkə #dəmbədəm #veto

a b c ç d e ə f g h x i j k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z

da de də dı di do dö dr du dü dv

DƏMBƏDƏM
DƏMİR

Saleh Poladı

Saleh Poladı (azərb. Poladı Saleh Əliqulu oğlu) - 20 yanvar şəhidi. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 31 mart 1998-ci il tarixdə fərmanı ilə ölümündən sonra 20 Yanvar Şəhidi fəxri adı verilmişdir. == Həyatı == 1968-ci il dekabrın 6-da Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Nəsimi rayonundakı 159 nömrəli orta məktəbi bitirib. Sənaye malları kooperativində işləyirdi. Ailənin yeganə övladı idi. Tək qalmışdılar. Bir ana, bir oğul. Biri-birinə həyan olmuşdular.

Dəməşq

Dəməşq və ya Şam — Suriya Ərəb Respublikasının paytaxtıdır. Dəməşq (ərəb dilində "təşəbbüs" mənasını bildirir) nəinki Suriyanın, eləcə də bütün dünyanın ən qədim şəhərlərindən biridir. Dəməşq barədə ilk məlumat e.ə. 1500-cü ilə təsadüf edir. Dəməşq həm də dünyanın ən qədim paytaxt şəhəridir.Belə ki, e.ə. 13 əsrin əvvəllərindən e.ə. 732-ci ilə qədər şəhər Dəməşq padşahlığının paytaxtı olub. == Tarixi == Çoxəsrlik tarixi boyunca Dəməşq assuriyalılar, farslar, makedoniyalılar, romalılar tərəfindən dəfələrlə təzyiqə və az qala məhv olmağa məruz qalıb, lakin bir müddətdən sonra ticarət və mədəniyyət mərkəzi kimi yenidən dirçəlmişdir. Dəməşqin əsasının qoyulduğu dəqiq tarix bilinmir, lakin XII əsrdə yaşamış ərəb tarixçisi İbn Asakir şəhərin əsasının eramızdan əvvəl IV minillikdə qoyulduğu, Nuh dövründəki böyük daşqından sonra ilk tikilən qala divarlarının Dəməşqdə olduğunu yazıb. Şəhərin mövcudluğuna dair ilk yazılı abidə eramızdan əvvəl XV əsrə aiddir, bu vaxt Dəməşq Misir fironluğunun hakimiyyəti altında olub.

Dəməşq Universiteti

Dəməşq Universiteti (ərəb. جامعة دمشق‎ Camiʿət Diməşq), 1958-ci ilə qədər – Suriya Universiteti (ərəb. الجامعة السورية‎ əl-Camiʿə s-Suriyyə) — Suriyanın Dəməşq şəhərində dövlət universiteti, əsası 1923-cü ildə qoyulub. Dəməşq Universitetinin prezidenti Məhəmməd Üsamə əl-Cəbbandır.

Dəməşq mühafazası

Dəməşq mühafəzəsi - Suriyanın 14 mühafəzəsindən biri. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 18.032 km², inzibati mərkəzi Dəməşq şəhəridir. == Əhalisi == 2008-ci ilin yanvarın 1-nə olan rəsmi təxminə əsasən mühafəzənin əhalisi 1.711 milyon nəfərdir (Dəməşq şəhrinin əhalisi daxil olmadan) .

Dəməşq mühafazlığı

Dəməşq mühafəzəsi - Suriyanın 14 mühafəzəsindən biri. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 18.032 km², inzibati mərkəzi Dəməşq şəhəridir. == Əhalisi == 2008-ci ilin yanvarın 1-nə olan rəsmi təxminə əsasən mühafəzənin əhalisi 1.711 milyon nəfərdir (Dəməşq şəhrinin əhalisi daxil olmadan) .

Dəməşq mühafəzəsi

Dəməşq mühafəzəsi - Suriyanın 14 mühafəzəsindən biri. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 18.032 km², inzibati mərkəzi Dəməşq şəhəridir. == Əhalisi == 2008-ci ilin yanvarın 1-nə olan rəsmi təxminə əsasən mühafəzənin əhalisi 1.711 milyon nəfərdir (Dəməşq şəhrinin əhalisi daxil olmadan) .

Dəməşq qızılgülü

Dəməşq qızılgülü (lat. Rosa damascena) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin i̇tburnu cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Hündürlüyü 1,5 m-ə qədər olan koldur. Budaqları möhkəm, qarmaqvarı, yanlardan basıq, qaidəsi enliləşmiş, adətən, qırmızı qopartikanlarla və qılvarı qopartikancıqlarla örtülüdür. İyun və iyul aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri çəhrayı və ya açıq qırmızı rəngli, ətirlidir. Çoxçiçəkli, qalxanvarı çiçək qrupuna toplanmışdır. Çiçək saplağı 3-5 sm uzunluqda olub, vəzili tükcüklərlə örtülüdür. Meyvəsi adətən hamar, armudvarı və ya uzunsovdur, rəngi qırmızıdır. == Ekologiyası == Soyuğa, rütubətə, işığa davamlıdır.

Dəməşq şəhəri

Dəməşq və ya Şam — Suriya Ərəb Respublikasının paytaxtıdır. Dəməşq (ərəb dilində "təşəbbüs" mənasını bildirir) nəinki Suriyanın, eləcə də bütün dünyanın ən qədim şəhərlərindən biridir. Dəməşq barədə ilk məlumat e.ə. 1500-cü ilə təsadüf edir. Dəməşq həm də dünyanın ən qədim paytaxt şəhəridir.Belə ki, e.ə. 13 əsrin əvvəllərindən e.ə. 732-ci ilə qədər şəhər Dəməşq padşahlığının paytaxtı olub. == Tarixi == Çoxəsrlik tarixi boyunca Dəməşq assuriyalılar, farslar, makedoniyalılar, romalılar tərəfindən dəfələrlə təzyiqə və az qala məhv olmağa məruz qalıb, lakin bir müddətdən sonra ticarət və mədəniyyət mərkəzi kimi yenidən dirçəlmişdir. Dəməşqin əsasının qoyulduğu dəqiq tarix bilinmir, lakin XII əsrdə yaşamış ərəb tarixçisi İbn Asakir şəhərin əsasının eramızdan əvvəl IV minillikdə qoyulduğu, Nuh dövründəki böyük daşqından sonra ilk tikilən qala divarlarının Dəməşqdə olduğunu yazıb. Şəhərin mövcudluğuna dair ilk yazılı abidə eramızdan əvvəl XV əsrə aiddir, bu vaxt Dəməşq Misir fironluğunun hakimiyyəti altında olub.

Dəməşq əyaləti

Dəməşq vəya Şam əyaləti — Osmanlı imperiyasının əyalətlərindən biri.

Dəməşq Atabəylər mədrəsəsi

Dəməşq Atabəylər mədrəsəsi — XIII əsrə aid mədrəsə. == Haqqında == Dəməşqin qərbindəki Salihiyyə adlı məhəllədə Atabəylər mədrəsəsi və müşərrəf müqəddəs hədis evi yerləşirdi. Qazı İzzəddin əl-Hələbinin yazdığına görə onu Mosulun sahibi Nurəddin Arslan ibn Atabəyin qızı tikdirmişdi. Məliklərin şərəflisi Müzəffərəddin Musanın qadını Sultan əl-Məlik İzzəddin Məsud ibn Qütbəddin Maudid ibn Atabəy Zəngi ibn Ağ Sunqurun qızı Atabəyli Hacıxanım Xatun (v.e. h. 640/1242) mədrəsə və türbənin sahibəsi idi. Bu mədrəsədə dərs deyən müdərrislərdən biri Safiyəddin Əbu Abdulla Məhəmməd ibn Əbdürrəhim ibn Məhəmməd əl-Hindi əl-Urməvi əş-Şafii sayılırdı. Əş`ari məzhəbli bu urmiyalı mütəkəllim h. 644-cü ildə (1246) Hindistanda anadan olmuşdu. Ona qiraəti öyrədən anası tərəfdən babası fəzilətli insanlardan idi.

Dəməşq Milli Muzeyi

Dəməşq Milli Muzeyi‎ (ərəb. المتحف الوطني بدمشق‎‎) — Suriyanın paytaxtı Dəməşqin mərkəzində muzey. Muzeyin ən məşhur hissəsi II əsrə aid olan və orada yenidən qurulmuş Dura-Evropos sinaqoqudur. Dəməşq Milli Muzeyi şəhərin qərb hissəsində, Dəməşq Universiteti ilə Süleymaniyyə təkyəsi arasında yerləşir. == Eksponatlar == Eksponatların toplanmasına 1919-cu ildə başlanılmış, indiki bina isə 1936-cı ildə tikilmişdir. Eksponatlar 5 zalda saxlanılır. Daş dövrünə aid qalıqlar və skeletlər var. Eksponatların çoxu Ebla, Uqarit kimi qədim yerlərdə tapılmışdır. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi dünyanın ilk əlifbasıdır. Roma və Bizans eksponatları var.

Prezident Sarayı (Dəməşq)

Prezident Sarayı (قصر الرئاسي əl-qəṣr ər-riasī) və ya Xalq Sarayı (قصر الشعب qəṣr əş-şə‘b) — Suriya Ərəb Respublikasında prezident sarayı.

Süleymaniyyə məscidi (Dəməşq)

Süleymaniyyə təkyəsi (ərəb. التكيّة السليمانيّة‎ ət-təkiyyə s-süleymaniyyə; türk. Süleymaniye Külliyesi) — Dəməşqdə yerləşən təkyə. Təkyə təriqətçilərin, dərvişlərin ayin icra etdikləri yerdir. Süleymaniyyə təkyəsi məscid, imarət, Səlimiyyə mədrəsəsi adlı mədrəsə və qəbiristanlıqdan ibarətdir. Məscid və imarət Sultan Süleyman Qanuninin tərəfindən 1554–1559-cu illərdə Memar Sinanın layihəsi əsasında inşa etdirilmişdir. Səlimiyyə mədrəsəsi 1566-1567-ci illərdə (II Səlimin dövründə) inşa edilmişdir. Süleymaniyyə təkyəsi klassik Osmanlı memarlığının örnəklərindən biridir. Sultan VI Mehmed Süleymaniyyə təkyəsinin qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

“Dəməşq Atabəylər mədrəsəsi

Dəməşq Atabəylər mədrəsəsi — XIII əsrə aid mədrəsə. == Haqqında == Dəməşqin qərbindəki Salihiyyə adlı məhəllədə Atabəylər mədrəsəsi və müşərrəf müqəddəs hədis evi yerləşirdi. Qazı İzzəddin əl-Hələbinin yazdığına görə onu Mosulun sahibi Nurəddin Arslan ibn Atabəyin qızı tikdirmişdi. Məliklərin şərəflisi Müzəffərəddin Musanın qadını Sultan əl-Məlik İzzəddin Məsud ibn Qütbəddin Maudid ibn Atabəy Zəngi ibn Ağ Sunqurun qızı Atabəyli Hacıxanım Xatun (v.e. h. 640/1242) mədrəsə və türbənin sahibəsi idi. Bu mədrəsədə dərs deyən müdərrislərdən biri Safiyəddin Əbu Abdulla Məhəmməd ibn Əbdürrəhim ibn Məhəmməd əl-Hindi əl-Urməvi əş-Şafii sayılırdı. Əş`ari məzhəbli bu urmiyalı mütəkəllim h. 644-cü ildə (1246) Hindistanda anadan olmuşdu. Ona qiraəti öyrədən anası tərəfdən babası fəzilətli insanlardan idi.

Dəməşq döyüşü (2012)

Dəməşq döyüşü — Suriyada vətəndaş müharibəsi zamanı, 15 iyul 2012-ci ildə Suriyanın paytaxtı Dəməşqə başlayan döyüş. Döyüşün kim tərəfindən başladığı məlum deyil. Müəyyən mənbələrə görə, yüzlərlə üsyançı şəhərə qonşu rayonlardan soxulmuşdur. Müxalifət bundan sonra Dəməşqi ələ keçirmək üçün kütləvi hücuma keçmişdir. Digər mənbələr hökumət qoşunlarının təşəbbüsü ələ keçirmək və hərbi üstünlük əldə etmək üçün ilk hücuma keçdiyini bildirmişdilər. Üsyançılara yaxın mənbələr sızdırılmış döyüş planına görə, əməliyyatın vaxtından əvvəl başladığını qeyd etmişdir. Paytaxtın bir neçə rayonunu ələ keçirən üsyançıların ilkin hücumları uğurlu olmuşdur. Şəhərin mərkəzində bombalı hücumda 4 yüksək rütbəli hökumət üzvünün həlak olmasından sonra hökumət qoşunlarının şiddətli əks-hücumları nəticəsində müxalifət qüvvələri geri çəkilməyə məcbur qalmışdır. 3 həftə davam edən döyüşlərdən sonra paytaxt yenidən faktiki olaraq rejim qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. Döyüşlər zamanı Dəməşqin mərkəzində geniş miqyasda tanklar və helikopterlərdən istifadə edilmişdir.

Sultan Səlim məscidi (Dəməşq)

Səlimiyyə təkyəsinin məscidi (ərəb. مسجد التكية السليمية‎) — Sultan I Səlimin dövründə başlayan Dəməşqdəki məsciddir. Məscid əs-Salihiyyədə yerləşən kənddə inşa edilmişdir.

Dəməşq saatı ilə (film, 2018)

Dəməşq saatı ilə (farsca: به وقت شام) — İbrahim Hatemikiyanın rejissorluğunu və ssenaristliyini etdiyi filmdir. == Mövzusu == 2018-ci il istehsalı filmdir. Film Suriya vətəndaş müharibəsindən bəhs edir. Film pilot və pilot köməkçisi olan ata-oğulun (Əli və Yunis) Şərqi Suriyada İŞİD-in mühasirəsində olan insanlara İlyuşin yük təyyarəsi ilə humanitar yardım aparan zaman İŞİD qüvvələri tərəfindən təyyarələrinin vurulmasından bəhs edir.Filmin ilk ekrana çıxma tarixi 2018-ci ilin 14 mart tarixidir. Filmdə həmçinin, Hadi Hajezifar, Babək Həmidiyan ilə yanaşı Suriyalı və İraqlı aktyorlar da çəkilmişdir.Film Berlin Film Festivalında da nümayiş etdiriləcəkdir. == Film haqqında fikirlər == İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif və İranın Qüds qüvvələrinin komandanı Qasım Süleymani filmi "şah əsər" adlandırmışdır.Filmdə pilot rolunu oynayan Hajezifar öz işindən o qədər də razı qalmadığını bildirmişdir. Ümumiyyətlə tənqidçilərdən müsbət rəy toplayan filmin bundan sonra Cənubi Koreyada, Yaponiyada, İraqda və Livanda nümayiş olunması gözlənilir. == Mükafatlar == Filmin rejissoru İbrahim Hatemikiya bu filmdəki işinə görə ən yaxşı rejissor nominasiyasında Kristal Simurq mükafatına layiq görülmüşdür. Bu film bundan əlavə ən yaxşı bəstəkar işinə və ən yaxşı səs effektlərinə görə də iki Kristal Simurq mükafatına layiq görülmüşdür. == Aktyorlar == === İranlı aktyorlar === Babək Həmidyan Hadi Hajezifar Əbdülrza Nəsari Rəzag Radan Mənsur Navaseri Afşin Talibi Vahid Abdullazadə Əziz Nəğdi Qüdrətullah Bayat Məlik Absalan Cəlal Nəcəfi Əli Abadi Cəlal Zəndəş === Digər ölkələrdən olan aktyorlar === Pier Dağer Xalid əl Sayed Rami Atallah Ləth əl Müfti Məhəmməd Şaban Münsər Zeynəddin Yusif Salama Əli Sukkar Samir Xəlili == İstinadlar == == Həmçinin bax == İbrahim Hatemikiya Dəməşq saatı ilə — Internet Movie Database saytında.